مختصری درباره قلب و گردش خون
قلب عضوی است عضلانی که همچون تلمبه ای قوی، خون را به همه قسمتهای بدن می رساند. قلب در طول حیات انسان، از پیش از تولد تا دم مرگ، بی وقفه در حال فعالیت است و طی این مدت نزدیک به 175هزارتن خون را پمپاژ می کند.
برای آنکه دریابید طول مسیر گردش خون چقدر است کافی است بدانید که اگر کل مویرگها و رگهای بدن یک انسان را سرهم کنند ریسمانی به طول 100کیلومتر بوجود خواهد آمد.
جریان مرتب و پیوسته خون از قلب به سرخرگها و مویرگها و سیاهرگها و بازگشت آن به قلب به کمک 120هزار ضربانی است که قلب در هر شبانه روز دارد.
اما شگفت انگیزتر اینکه دانشمندان دریافته اند که اگر قرار بود قلب به تنهایی این 175 هزار تن خون را در مسیر 100کیلومتری به گردش درآورد یا در همان دقایق اول از کار می ایستاد یا می بایست نیرویی 40برابر بیش از آنچه که دارد به کمک فرا می خواند تا ادامه فعالیت دهد. به بیانی دیگر: قلب برای ادامه کار از یک نیروی بسیار موثر کمک می گیرد و در واقع قلب دومی هم در کار است.
کجا؟
طبیعتا نخستین پرسشی که به زبان می آید این است: این قلب دوم یا نیروی کمکی کجاست؟
در واقع قلب دوم انسان در سراسر بدن او گسترش یافته و در عضلات و ماهیچه ها نهفته است. برای توضیح درباره چگونگی کمک رسانی ماهیچه ها به قلب ابتدا مثالی می زنم، آیا از حرکات «موجی شکل» مری یا روده ها چیزی می دانید؟ این حرکات سبب می شوند که محتویات مری یا روده به جلو حرکت کنند. رگها و مویرگها نیز از چنین خاصیتی برخوردارند یعنی حرکات بسیار ظریف موجی شکل دارند تا بتوانند خون موجود در خود را در یک مسیر مشخص به جلو هدایت کنند.
حالا باید پرسید که سرچشمه این نیرو کجاست و کدام عوامل باعث می شوند که مویرگها و رگها پیوسته در حال اجرای این حرکات طولی خاص باشند و گردش خون را چنین تسهیل کنند؟
طبق یافته های محققان، تامین کننده این نیرو در درجه نخست «بالا و پایین رفتن قفسه سینه و حفره های شکمی» است. منبع دوم تامین این نیرو، ماهیچه ها و در واقع «الیاف تشکیل دهنده ماهیچه ها» هستند. این الیاف (تارها)، حرکتی ظریف و نامرئی اما پیوسته دارند و در صورتی که به دو سر ماهیچه متصل شده باشند در طول خود همچون فنری حرکت طولی می کنند حرکت و جنبش الیاف به مویرگها و رگها منتقل می شود و با این کار خون با سهولت بیشتری جریان می یابد.
اگر ماهیچه ها ضعیف باشند
تصور کنید اگر ماهیچه ها ضعیف و در حال رخوت باشند چه اتفاقی خواهد افتاد؟ طبعا قلب باید فشاری به مراتب بیشتر و سنگین تر از حد معمول تحمل کند تا بتواند خون را در سراسر بدن به گردش در آورد.
اینجاست که نقش اساسی و حیاتی «ورزش» در قدرت بخشیدن به ماهیچه ها آشکار می شود. به عبارت بهتر وقتی شما ورزش می کنید و ماهیچه های بدن را نیرومند و با نشاط می سازید عملا قلب دوم خود را تقویت کرده و بار قلب اول را سبک کرده اید به همین دلیل است که شدت ضربان قلب ورزشکاران در حال استراحت بسیار پایین است. اما...
عمده مطلب اینجاست که چون رگها و ماهیچه ها در همه جای بدن گسترش یافته اند پس ورزش هم باید «همه جانبه وعمومی» باشد و نوعی از ورزش انتخاب شود که تمام ماهیچه ها را در بر گیرد.
امروزه انواعی از ورزش ها در جهان رواج یافته اند که طی حدود نیم ساعت، تقریبا تمام عضلات پا، کمر، سینه، دست، شانه، گردن و... را به فعالیت وادار می کنند و به راستی نشاط و شادابی کاملی به ورزشکار می بخشند.
چنین ورزش هایی حتی برای افرادی که یک رشته را به طور اختصاصی تعقیب می کنند هم ضروری است و باید به عنوان نرمش و گرم کردن پیش از ورزش اصلی انجام شود.
زندگی ماشینی و پرشتاب امروزی باعث شده که بیماری های قلب و عروق و بعد سرطانها عوامل اصلی مرگ و میر باشند پس ایجاب می کند که هرکس در هر سن و سال و موقعیتی که باشد به ورزش های سبک اما منظم و مرتب بپردازد . در غیر اینصورت گذشته از بسیاری از بیماری ها و نارسایی هایی که بر اثر «فقر حرکتی» بروز خواهند کرد، «قلب دوم» نیز ضعیف و بی رمق شده، قلب اول دچار زحمت و فشار بیشتر خواهد شد در این حال زمینه برای انواع بیماری های قلبی و عروقی فراهم خواهد آمد.
